Satın alınan gayrimenkullerin 2. bir şahsa satılması durumunda elde edilen kazançlar ticari kazanç ve diğer kazançlar olarak adlandırılır ve vergilendirilmesi için Gelir Vergisi Kanununda iki ayrı gelir düzenleme yer alır. Elde edilen kazancın vergiye tabi olabilmesi için gelir idaresince belirlenen gelir türlerinden birine girmesi gerekir. Bunlar; ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları ve diğer kazanç ve iratlar olarak sıralanabilir. Elde edillen kazanca göre, vergileme şekilleri de değişmektedir. Bu yüzden kazanç ve iratların hangi gelir unsuru kapsamına girdiğinin belirlenmesi oldukça önemlidir.
Ticari Kazanç: Faaliyetin ticari kazanç olarak adlandırılması için sermaye ve emekten oluşan bir organizasyondan oluşması ve bu işlemin devamlılık arz etmesi gerekmektedir.
Diğer Kazanç: Mal varlıklarında kendiliğinden oluşan kazançlar (değer artış kazancı) olarak tanımlanır. Belirli bir organizasyona bağlılık ya da süreklilik söz konusu değildir.
Gayrimenkul alım satımı meslek olarak benimsenmiş ve ticari bir faaliyet olarak gelir elde amacıyla yapılıyorsa söz konusu alım-satım işlemi ticari kazanç kapsamına girer. Ticari faaliyetin şekli tam olarak tanımlanamıyorsa, gayrimenkul satışının hangi sıklıkla ve hangi amaçla yapıldığının belirlenmesi gerekir. İşlem sayısındaki çokluk ve faaliyetteki devamlılık ticari kazançla diğer kazancı birbirinden ayıran en önemli farklardandır. Kişinin sadece ihtiyacı doğrultusunda yapılan alım-satımlarda gayrimenkulün ilk alındığı an ile satış anı arasındaki farktan doğan kazanç, değer artış kazancı yani diğer kazanç olarak değerlendirilir.
Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci maddesinin 6 ıncı bendi uyarınca, mal ve haklar Ocak 2007 ve sonrasında elde edilmiş ise iktisap (edinim) tarihinden itibaren 5 yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar, değer artış kazancı olarak değerlendirilir. Mal ve haklar Ocak 2007 öncesinde elde edilmişse 5 yıllık süre 4 yıl olarak değerlendirilir.
5 yıldan daha uzun bir süre sonra edinilen kazanç değer artışı kazancı olarak vergilendirilmez. Ayrıca, miras kanalıyla veya hibe ile elde edilen mal ve hakların satışından da gelir vergisi alınmaz. Bu durumlarda mal ve hakların 2. kişiye satılması için 5 yıllık sürenin beklenmesine gerek yoktur.
Kazanç değer artışının vergilendirilmesinde her yıl belli bir miktar tutar vergiden muaf tutulur. Örnek olarak 2015 yılında gayrimenkulün satışından elde edilen gelirin 10.600 TL'si gelir vergisinden istisnadır. Gelir vergisi beyannamesinde bu tutar beyan edilen gelirden düşülür ve vergilendirilecek değer buna göre hesaplanır.
Satın alınacak gayrimenkulün tapu harcı, belediye rayiç bedeli üzerinden hesaplanır. Gayrimenkul alımında konut kredisi kullanılacaksa direkt ekspertiz değeri üzerinden işlem yapılır. 2016 yılında yapılan alım-satımlarda alıcıdan ve satıcıdan ayrı ayrı binde 20 oranında tapu harcı tahsil edilmektedir.
Gayrimenkul üzerinden hangi vergi ve harçlar ödenir?