Yapı-Endüstri Merkezi’nin yapı sektörünün önde gelen firmalarının desteğiyle hazırladığı ‘Türk Yapı Sektörü Raporu 2016’ verileri açıklandı. Sunumunu Dr. Can Fuat Gürlesel’in yaptığı toplantıda Ekonomist-Yazar Mahfi Eğilmez, BloombergHT Genel Yayın Yönetmeni Cüneyt Başaran ve Fortune Türkiye Dergisi Yayın Direktörü Cüneyt Toros da raporu değerlendirdi.
Türk yapı sektörü’nün 2016 yılında yaşanan gelişmelerden etkilenmiş olmakla birlikte ekonominin ve diğer sektörlerin üzerinde bir performans gösterdiği vurgulanan raporda, 2016’da yüzde 6 büyüdüğü öngörülen sektörün 017’de yüzde 5 oranında büyüyeceği tahmini belirtildi.
İstihdam 2 milyona ulaştı
Mili gelir hesaplamasında kullanılmaya başlanan yeni yöntemle inşaat sektörünün milli gelir içindeki payının yüzde 8’in üzerine çıktığı hatırlatılan raporda şu ifadelere yer verildi:
“İstihdam yıl boyunca ortalama 2 milyon seviyesinde gerçekleşmiştir. Konut satışlarında yeni bir rekor yılı yaşanmıştır. Alınan konut yapı ruhsatları geçen yılın üzerinde gerçekleşmiştir. Konut fiyat artışları ise enflasyonun altında kalmıştır. Gayrimenkul sektörü ise 2016 yılını durağan geçirmiştir. Yeni yatırımlar ötelenmiş ve kiralamalar azalmıştır. Buna bağlı olarak ticari binalar için alınan yapı ruhsatları gerilemiştir. Yurtdışı Müteahhitlik hizmetlerinde ise önemli bir gerileme yaşanmıştır.
Bu gelişmelere bağlı olarak yapı malzemeleri sektörü de dalgalı bir yıl geçirmiştir. 2016 yılında yapı malzemeleri iç pazarının yüzde 17,6 büyüyerek 290,4 milyar TL’ye ulaştığı öngörülmektedir. Yapı malzemeleri pazarında sürükleyici 2016 yılında da iç Pazar olmuştur. İnşaat malzemeleri ihracatı yüzde 10,2 gerileyerek 15,2 milyar dolara inmiştir. İthalat ise yüzde 1,9 artarak 9,3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İç ve dış pazardaki bu gelişmeler bağlı olarak inşaat malzemeleri sanayi üretimi 2016 yılında sadece yüzde 0,4 büyümüştür. 2016 yılının son çeyreğinden itibaren inşaat ve konut sektörüne çok sayıda destek uygulanmaya başlamıştır. Bu destekler inşaat sektörü için 2017 yılına yönelik olarak ümit vermektedir. İnşaat sektöründe 2017 yılında yüzde 5,0 büyüme olacağı öngörülmektedir.”
Önlemler etkili oldu
Türk Yapı Sektörü Raporu 2016 verilerine göre, 2016’nın sektör üzerindeki olumsuz etkisi önlemlerle azaltıldı. Geçtiğimiz yılın ikinci yarısında yaşanan darbe girişimi ve artan jeopolitik risklerin sonucu olarak yapı sektöründeki performansın düştüğünün ifade edildiği raporda; inşaat sektörüne sağlanan geçici teşvikler, konut alanındaki kampanyalar ve finansman tarafında sağlanan kolaylıkların olumsuz etkileri sınırlandırdığı vurgulandı. Konut talebi; özellikle son çeyrekte uygulanan satış, kredi ve faiz kampanyaları ile hızla yükseldi ve konut satışları yüzde 4,2 artışla 1,34 milyon adede ulaştı. Konut talebini destekleyen konut kredilerindeki büyüme, 2016 yılında yüzde 9,4 oldu ve konut kredileri stoku 157 milyar TL’ye ulaştı.
Konut fiyatları makul seviyede arttı
Konut talebindeki artışın sürmesine karşın yeni konut fiyatları 2016 yılında yüzde 9,4 ile makul oranda ve enflasyona paralel bir artış gösterdi. Yabancıların Türkiye’den gayrimenkul alımları 2016 yılının ilk 11 ayında yüzde 0,9 gerileyerek 3,85 milyar dolar oldu. Gerilemede, Türkiye’de yaşanan belirsizlikler kadar küresel mali dalgalanmalar ve jeopolitik gelişmelerin de belirleyici olduğu belirtiliyor.
İnşaat sektöründe alınan yapı ruhsatları bir dönem sonraki inşaat faaliyetleri için önemli bir gösterge olarak kabul ediliyor. Raporda yıl genelinde yaşanan belirsizlik ve dalgalanmaların alınan yapı ruhsatlarını sınırladığına işaret edildi. 2016 yılının ilk 9 ayında alınan yapı ruhsatları metrekare bazında bir önceki yıla göre yüzde 6,1 artarken, konutlar için alınan yapı ruhsatları yüzde 10 yükseliş gösterdi. Konut dışı binalar için alınan yapı ruhsatları ise yüzde 5 düşüş kaydetti. Rapora göre; yıl genelinde bina inşaat maliyetleri yüzde 7,7, inşaat malzemesi maliyetleri ise yüzde 6,9 ile geçen yılki rakamların üzerinde; ancak enflasyonun altında arttı.
Dev kamu yatırımlarına devam
2016 yılında kamunun devam eden büyük yatırım projeleri, inşaat ve inşaat malzemeleri sektörü için önemli katkı sağladı. 2016 yılı yatırım programında 101 milyar TL tutarında kamu sabit sermaye yatırımı planlanırken, yatırım programında yer alan 3.008 adet projeye 64,9 milyar TL ödenek tahsis edildi. Böylece ödeneklerde bir önceki yıla göre yüzde 21,3 artış sağlandı. Kamu yatırımlarında eğitim, sağlık, içme suyu ve kanalizasyon, sulama, bilim-teknoloji, bilişim ve başta demiryolu, liman, lojistik merkezleri olmak üzere ulaştırma sektörlerine öncelik verildi.
İnşaat malzemeleri ihracatı artacak
İnşaat malzemeleri ihracatında 2016 yılında gerileme yaşandı. 2016 yılında inşaat malzemeleri ihracatı yüzde 10,2 gerileyerek 15,2 milyar dolara inerken, ithalat yüzde 1,9 artarak 9,3 milyar dolara yükseldi. İnşaat malzemeleri iç pazarı ise 2016 yılında reel olarak yüzde 6,2 büyüyerek 290 milyar TL büyüklüğe ulaştı. 2017 yılında inşaat malzemeleri pazarının reel olarak yüzde 6,5-7 ve cari fiyatlarla yüzde 15 büyüyerek 335 milyar TL hacme ulaşacağı tahmin ediliyor. İnşaat malzemeleri sanayisi üretimi ise 2016 yılında yüzde 0,3 artarak yine zayıf bir performans gösterdi. 2017 yılında inşaat malzemeleri ihracatına ilişkin olarak pazar koşullarının daha uygun olacağı öngörülüyor.
Enerji ihraç eden ülke pazarlarında enerji fiyatlarındaki artışa bağlı olarak inşaat işlerinin yeniden canlanmaya başlaması beklenirken, bu ülkelerden inşaat malzemeleri talebinin yeniden artacağı tahmin ediliyor. Avrupa Birliği’nde inşaat sektöründeki toparlanmanın ise ihracatı destekleyecek bir unsur olması, ABD pazarının da önemli fırsatlar sunması bekleniyor.
ABD altyapı yatırımlarına ağırlık verecek
Raporda “ABD’de yeni yönetim; altyapı yatırımlarına ağırlık verecek, bu da inşaat işlerini artıracaktır. Rusya ile ilişkilerin düzelmeye başlaması da ihracat için ümit veriyor. İhracatta sınırlayıcı iki unsur ise Irak pazarındaki sıkıntılar ile yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde yeni alınan işlerin azalması olacaktır. Tüm bu varsayımlara bağlı olarak inşaat malzemeleri ihracatının 2017 yılında 16-16,5 milyar dolar arasında gerçekleşeceği öngörülüyor” ifadeleri kullanıldı.
2016’da yurtdışı müteahhitlik işlerinde önemli gerileme yaşandı. Rapora göre; 2016 yılının ilk 11 ayında alınan proje sayısı yüzde 54, proje tutarı ise yüzde 64 geriledi. Müteahhitlik işlerinin yoğun olarak alındığı ülkelerin enerji ihracatı gelirlerinin azalması ile bu ülkelerle yaşanan siyasi gerginlikler, alınan işlerin düşmesine yol açtı.
İnşaat harcamalarının 2016 yılının olumsuz koşullarına rağmen gelişmesini sürdürdüğünün belirtildiği rapora göre; toplam inşaat harcamaları 2016 yılının ilk 9 ayında nominal olarak yüzde 12,6 arttı ve 305 milyar TL’ye ulaştı. İnşaat sektörü ise aynı dönemde yüzde 7,4 ile ekonomik büyümenin üzerinde bir performans gösterdi.
‘2016’ya göre daha iyi bir yıl olacak’
Ekonomist-Yazar Mahfi Eğilmez, yapısal reformların gerçekleştirilememesinin uzun vadede Türkiye ekonomisi kalkınması önündeki en büyük engel olduğunu belirterek “2016’nın kolay geçmeyeceğini biliyorduk ancak tahmin ettiğimizden de kötü geçti. Piyasalarda yaşanabilecek en büyük şokların, en kötü senaryoların gerçeğe dönüştüğü bir yıl geçirdik. Donald Trump’ın ABD’de başkanlık seçimini kazanması, darbe girişimi, Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılma kararı alması gibi büyük sürprizler yaşandı” dedi. Dünya genelinde tüm sektörlerde beklentilerin altında kalan büyümeler kaydedildiğini de ifade eden Eğilmez şöyle devam etti:
‘Yıla doların yükselmesi ve Trump ile başladık’
“Bu ortamdan Türkiye de olumsuz etkilendi. 2017’ye Trump’ın göreve başlaması ve doların yükselişi ile başladık. Dolar endeksi Trump’ın seçimi kazanmasının ardından 103 seviyelerine kadar ulaştı. Yılın ilk döneminde iç dinamiklerimizin de etkisiyle TL çok değer kaybetti. 2017’nin belirsizliğin hâkim olduğu bir yıl olduğunu söyleyebiliriz. ABD’nin alışıla gelen serbest ticareti geliştirme politikası karşısında Trump daha korumacı politikalar uygulamaya başladı. Buna karşın Çin Başkanı Şi Cinping ticaretin serbestleşmesini savunmaya başladı. Bu ortamda yön bulmak oldukça güç. Ancak ABD görünür bir şekilde; AB ise yavaş bir şekilde toparlanıyor. Öte yandan Çin ekonomisinin tahminlerden daha iyi bir tablo sergilemesi olumlu. Çin’den gelen ekonomik verilerin negatife dönmesi dünyayı olumsuz bir sarmala çekebilir.
Türkiye özelinde ise büyümede eksinin görülmesinin ardından toparlanma bekliyorum. Türkiye büyümesinin lokomotifi olan inşaat sektörünün 2017’de de büyümede büyük payı olacağını düşünüyorum. Kamu kesiminde yatırımların artabileceğini düşünüyorum. 2016’dan daha iyi bir manzara ve inşaat yapı malzemeleri pazarında canlanma olacaktır. Bütçe açığının kontrol altında olmak kaydıyla yüzde 2,5 çıkarılmasında bir zarar görmüyorum. Türkiye’de inşaat sektörünün 2017’de geçen yıla daha iyi olacağını öngörüyorum.”
News
GENEL
ARSA - ARAZİ
GÜNDEM
GÜNDEM
KONUT PROJELERİ
GENEL