Hükümet, etkin bir piyasa mekanizması oluşturma hedefi doğrultusunda özelleştirme uygulamalarına devam edecek. Hedeflere göre 2020 yılında 10 milyar TL’lik özelleştirme gerçekleştirilecek.
2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı 4 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Program’da 11. Kalkınma Planı’nda öngörülen tedbirlerin yıllık diliminin güçlü bir biçimde izlemesi ve değerlendirmesine yönelik bir yaklaşım benimsendi. Programa göre özelleştirme portföyünde bulunan şirket ve varlıkların özelleştirilmesine devam edilirken, özelleştirilme potansiyeli olan yeni şirket ve varlıklar portföye dâhil edilerek özelleştirilecek. Ahiköy 1 ve 2 Hidroelektrik Santrallerinin özelleştirme işlemleri tamamlanacak.
2020 Yılı Bütçe Gerekçesi’ne göre 2019 yılında ihalesi tamamlanan toplam 61.5 MW kurulu güçteki üç adet HES özel sektöre devredilmiş olup özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) verilerine göre hâlihazırda özelleştirme programında yer alan toplam 629 MW kurulu güce sahip 15 HES’e ilişkin özelleştirme hazırlık çalışmaları devam edecek.
Çanakkale Gökçeada Kuzu Limanı 2020’de tekrar ihaleye çıkılacak. Mevcutta bin 500 yat bağlama kapasitesine sahip olan Fenerbahçe-Kalamış yat limanının özelleştirilmesine yönelik alternatifli özelleştirme modelleri üzerinde çalışmalar devam ediyor.
Taşucu Limanı’nın özelleştirilmesi için 2020’nin ilk çeyreğinde tekrar ihaleye çıkılması planlanıyor, özelleştirme kapsam ve programına alınan Marmara Kabul Limanı imar planı çalışmaları başlatılmış olup imar planı sürecinin tamamlanmasını takiben 2020’de özelleştirilmesi planlanıyor.
Atıl kamu sosyal tesisleri ve lojmanları özelleştirme kapsamına alınacak, sosyal tesislerin tek elden etkin yönetimine yönelik bir şirket kurulacak ve uygun olan sosyal tesisler dezavantajlı grupların kullanımına tahsis edilecek.
Hâzine’ye ait taşınmazlar önemli kamu projelerinin finansmanında kullanılmak üzere uygulayıcı kuruluşlara devredilmek suretiyle ekonomiye kazandırılacak. Muhtelif kanunlar kapsamında, kentsel dönüşümün desteklenmesi ve konut stokunun yenilenmesi amacıyla Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, İlbank, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve Belediyeler tarafından yürütülen projelerde Hâzine’ye ait taşınmazların kullanılması, kat karşılığı veya arsa karşılığı inşaata konu edilmesi, devredilmesi ve satışına ilişkin işlemlere 2020-2022 döneminde devam edilecek.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, asgari ücretli, dar gelirli vatandaşları ev sahibi yapacak bir modelin finansman altyapısını tamamladıklarını müjdeledi. 20 yıl vadeyle ve bugüne kadar Türkiye’de uygulanmış tarihin en düşük faiz oranı ile kira hatta kiradan daha ucuz bir maliyetle bu gelir grubundaki vatandaşları ev sahibi yapacak finansal altyapıyı tamamladıklarını açıklayan Bakan Albayrak, bugüne kadar Türkiye’de uygulanmış tarihin en düşük faiz oranını uygulayacaklarını ve her yıl en az 100 bin vatandaşı ev sahibi yapacaklarını vurguladı. Geçen hafta Samsun’da iş dünyası ile buluşan Albayrak, TOKİ’nin de içinde yer alacağı modelin, evlerin modelleri, şehirleri, uygulama şartları gibi tüm ayrıntılarının, bu ay bitmeden Başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın önderliğinde özel bir programla vatandaşlara anlatılacağını kaydetti.
2020 Yılı Programı’na göre kamu elindeki linyit sahalarının elektrik üretimi suretiyle ekonomiye kazandırılması sağlanarak, elektrik üretiminde ithal kaynaklara bağımlılık azaltılacak ve istihdama katkı sağlanacak. Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) elindeki ruhsat sahalarında termik santral kurulması amacıyla ihaleye çıkılmasına yönelik çalışmalar sürdürülecek.
Enerjide dışa bağımlılığın azaltılmasına ve sanayide hammadde ihtiyacının karşılanmasına yönelik kamu kurumlan tarafından yürütülen maden, enerji hammaddeleri ve jeotermal kaynak arama yatırımları için ayrılan kaynaklar önemli oranda artarak 2019’da 5.3 milyar TL olurken, arama yatırımlarının önümüzdeki dönemde de artarak devam etmesi planlanıyor.
Konya-Karapınar, Karaman-Ayrancı, Eskişehir-Alpu, Afyonkarahisar-Dinar ve Trakya bölgelerinde yer alan büyük ölçekli linyit rezervlerinin en kısa sürede elektrik santrali kurulumuna hazır hale getirilmesi amacıyla başlatılan teknik etüt çalışmaları ve ihale işlemleri devam ediyor.
Eskişehir-Alpu sahasında rezerv belirleme ve geliştirmeye yönelik 60 bin metre sondaj yapılacak. Afyonkarahisar-Dinar sahasında rezerv raporu hazırlanacak. Tekirdağ-Malkara sahasında kaynak ve rezerv raporu hazırlanacak. Adana-Tufanbeyli, Bingöl-Karlıova ve Bursa-Keles sahalarının elektrik üretim amaçlı yeniden değerlendirilmesine yönelik çalışmalar başlatılacak.
Programa göre 2019’da özelleştirme Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak uygulamaları sonucunda özelleştirme Fonu’na 6 milyar TL nakit girişi bekleniyor. ÖİB tarafından satış ve devir işlemi tamamlanan özelleştirme uygulamalarının toplam tutarı 2018’de 6 milyar TL iken, 2019 yılının ilk 9 ayında 327.4 milyon TL olarak gerçekleşmişti. 2019 Eylül sonu itibarıyla özelleştirme ihalesi tamamlanmış olup onay ve sözleşme imza aşamasında bulunan özelleştirme uygulamalarının toplam tutarı ise yaklaşık 673 milyon TL. 2018 ve 2019 içerisinde özelleştirme ihaleleri gerçekleştirilen 27 adet taşınmazın satış ve devir onayı alınmış olup sözleşme imza aşamasında. 39 adet taşınmazın özelleştirmeleri de onay aşamasında.
2020 Yılı Programı’na göre Kamu Özel işbirliği (KÖİ) uygulamalarında etkinliği, verimliliği ve ekonomikliği sağlayacak yeni bir çerçeve düzenlemenin 2020’de yasalaşması için gerekli çalışmalar yapılacak. Dağınık haldeki KÖİ mevzuatı ve hazırlık ile onay sürecindeki farklı uygulamalar ortak esas usuller temelinde projelerin ihtiyaç duyduğu esneklikleri barındıracak şekilde düzenlenecek.
Programa göre 2020’de Çandarlı Limanı’nın üstyapısına KÖİ modeliyle başlanmasına yönelik hazırlıklar tamamlanacak. Atıksu arıtma tesislerinin etkin şekilde çalıştırılması için KÖİ modeli yaygınlaştırılacak. Mevzuat hazırlık çalışmaları tamamlanacak.
Deniz turizmine katkı sağlamak üzere, talebe ve doğal özelliklere uygun projelendirilmiş yat limanlarının yapılabilir bulunması halinde KÖİ modeli ile hayata geçirilmesi sağlanacak. TVF tarafından at yarışları düzenleme ve yurtiçi ile yurtdışında düzenlenen at yarışları üzerine bahis kabul etme lisanslarına ilişkin hizmet alım sürecine başlandı. TVF, süreçte finansal danışman olarak Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş. (TKB) ve EY Türkiye (Ernst & Young), hukuk danışmanı olarak da Lexist Avukatlık Bürosu ile çalışacak.
Türkiye’deki mevcut at yarışı sisteminin köklü ve uzun bir geçmişi olduğunu söyleyen Türkiye Varlık Fonu Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Zafer Sönmez, TVF olarak bu konuda daha da yüksek bir potansiyel olduğuna inandıklarını vurguladı.
Sönmez, “Kamu faydasını artırmak amacıyla ciroyu yükseltip maliyetleri nispi olarak düşürürken at yarışları ve at yarışı bahis oyunlarını dünya standartlarına getirecek bir modeli hayata geçirmeyi hedefliyoruz. Milli Piyango oyunlarında olduğu gibi at yarışlarında da süreci Türkiye’ye değer katma misyonumuz doğrultusunda başarıyla tamamlamayı hedefliyoruz” dedi.
2020 Yılı Programı’na göre gelecek yıl uzun vadeli tasarruf yapma eğiliminin güçlendirilmesi ve bireylerin emeklilik gelirlerinin artırılması hedefi doğrultusunda kamu emeklilik sistemi dışındaki sistemlere katılımın teşvik edileceği adımlar atılacak. BES’teki mevcut devlet destekleri yaşa göre farklılaştırılacak. BES katılımcılarının kısa vadeli nakit ihtiyaçları nedeniyle sistemden çıkışlarının önlenmesi amacıyla sağlık, evlilik, eğitim, mülk sahihi olma gibi ihtiyaçlar nedeniyle bireylere sistemden çıkmadan birikimlerinin bir kısmını çekme olanağı tanınacak. Bireysel emeklilikteki otomatik katılım sistemi, sistemde kalış süresi ve fon tutarını artıracak şekilde yeniden düzenlenerek tamamlayıcı emeklilik sistemine dönüştürülecek.
Öncelikli sektörlerde şirket tasarrufları ve verimli kullanımı ilave vergisel teşviklerle artırılacak. Bu çerçevede 2020’de öncelikli sektörlerdeki şirketlerin nakit sermaye artırımları ilave vergisel düzenlemelerle teşvik edilecek. Vergi ve makro ihtiyadi düzenlemeler yoluyla üretken olmayan yatırımların cazibesi azaltılarak, tasarruflar verimli alanlardaki yatırımlara yönlendirilecek.
Gelecek yıl ikinci ve sonraki konut alımlarında vergileme ve kredi kullanımına ilişkin düzenleme ve uygulamalar gözden geçirilecek. Dayanıklı tüketim malları ile eğitim, tatil gibi harcama kalemleri için bankalarda harcama kalemi grubuna özel birikim hesapları oluşturulacak ve bu birikimler kullanılarak gerçekleştirilen harcamalarda ilgili ürünler için vergisel teşvikler uygulanacak.
Firmaların tasarım, ürün geliştirme (ÜrGe) ve markalaşma faaliyetleri desteklenmek suretiyle ihraç edilen mal ve hizmetlerin katma değeri ve rekabet gücünün artırılması noktasında 2020’de önemli adımlar atılacak. Programa göre ihracata hazırlık aşamasında olan firmaların ihtiyaç duyacağı eğitim ve danışmanlık hizmetleri oluşturulacak projeler yoluyla desteklenecek. Tasarım ve markalaşma faaliyetlerine yönelik kurumsal kapasite geliştirilecek, fuar katılımları, ofis ve mağaza açma markalaşma ve Turqualitiy destekleri sürdürülecek. Bu çerçevede gelecek yıl bireysel destek kapsamına alınacak fuarlar tayin edilecek.
Gelecek yıl ihracatçının daha fazla bilgi ve analize dayalı bir biçimde faaliyet göstermesini teminen gerekli altyapı güçlendirecek adımlar atılacak. Programa göre ihracatçıların küresel ticari verileri yakından takip edebilmelerini, devlet destekleri, potansiyel ürün ve pazarlar ile alıcı ülke uygulamaları hakkında bilgi edinmelerini sağlayacak, kapsamlı ve güncel verileri içeren dijital “Kolay İhracat Platformu” kurulacak.
Ülke tanıtımı ve Türkiye markası için kullanılan fon ve kaynakların daha etkin kullanılması için farklı kurum ve kuruluşlarca harcanan kaynakların konsolide edilerek yeni bir tanıtım stratejisi belirlenecek. 2020’de AB ile Gümrük Birliği’nin güncellenmesine yönelik çalışmalar sürdürülecek. Afrika açılımı çerçevesinde Afrika ülkeleri ile olan diplomatik, ekonomik, ticari ve kültürel ilişkiler daha da güçlendirilecek; Türkiye ile bölge ülkeleri arasında dış ticaret hacmi artırılacak. 10 ülkede tapu temsilciliği açılacak Yabancılara gayrimenkul satışları ile ilgili tanıtım faaliyetleri artırılacak ve süreçler etkinleştirilecek.
Yabancı Bilgi Portalı’nın tanıtımı ve içeriklerin altı dile çıkarılması çalışmaları kapsamında portal üzerinden yapılacak geri dönüşlerle içerik zenginleştirilecek ve tanıtımı I L sağlanacak. Yabancıların Türkiye’de taşınmaz edinimini kolaylaştırmak için 10 farklı ülkede 12 tapu temsilciliği açılması ve gerekli personel temini hususunda çalışmalar yapılacak. Gayrimenkullerin vergilendirilmesinde esas alınan alım satım değerinin belirlenmesi ve beyanına ilişkin yeni bir sistem devreye sokulacak.
2020 Nisan’da 2 bin megavatlık rüzgar enerjisi santrali için başvuruları alacağız. 2019’da rüzgarda ve güneşte yatırımlar iyi bir şekilde devam etti. Geçen yıl rüzgarda 4 bin megavat civarında olan kurulu gücümüzü 7 bin megavat civarına çıkardık. Güneşte çatı hariç 7 bin megavata ulaştık. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) 31 Aralık 2020’de sona erecek. Herkes ne yapıp edecek, yatırımlarını 2021 yılına kadar bitirecek. YEKDEM’in uzatılmasına yönelik çalışmalar var ancak uzatılsa bile fiyatlar değişecek. Zaten yatırımcı ‘Teşvik olsun, bu fiyatlarda olmasın’ diyor.
Hülya Genç Sertkaya – Para
Ekonominin 2020 yol haritası belli oldu