Türkiye’de bugün yaklaşık 14 milyon civarında kaçak, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı bina stoğu bulunuyor. Oluşan bu yapı stoğu ile ilgili yıkım kararı ve idari para cezaları olmasına rağmen yıkımlar yapılamadı ve idari para cezaları tahsil edilemedi. Devlet, vatandaş ile arasındaki bu olumsuz durumu çözmek üzere 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış tüm binaları kapsayan bir imar barışı düzenlenmesine gitti.
Çıkarılan bu yönetmelik ile başvurular 31.10.2018 tarihine kadar, ödemelerin de 31.12.2018 tarihine kadar tamamlanması gerekiyordu. Zaman içinde başvuru ve tahsilat istenildiği gibi gitmeyince başvuru tarihi 31.12.2018 tarihine kadar uzatıldı. Sürenin uzatılmasına rağmen müracaat yaklaşık 9,5 milyon tahsilat ise 14 milyar TL civarında oldu ve beklentinin altında kaldı.
Mimar Nihat Şen istenilen seviyede müracaat ve gelir elde edilememesinin nedenlerini ve olması gereken nedenlerden bir kaçını şöyle sıraladı;
1. Ruhsatlı binalar ile ruhsatsız binalarda aynı harç bedellerinin talep edilmesi haksız bir durumu ortaya koydu. Halbuki ruhsatlı binalarda vatandaşlar ruhsat harcı bedelini ödemişlerdi, ikinci bir harç bedelini ruhsatsız binalar kadar ödenmesi haksız bir durumu ortaya çıkardı.
2. Kat irtifakı olup, kat mülkiyeti olmayan binalar için ayrı bir uygulama getirilip çoğunluk kararı ile kat mülkiyetine geçilme kararı ile uygulamaya geçilmeli ve çoğunluk kararı ile alınan karar gereği harç bedellerinin herkes tarafından ödeme zorunluluğu getirilmeli.
3. Sosyal donatı alanları içinde kalan veya tecavüzü olan binalar için daha net ve anlaşılır olarak hazırlanmalı.
4. İskanlı binalarda olan aykırılıklarda sadece aykırılık yapılan alan üzerinden harç hesaplanmalıdır.
5. Kısmi iskanı olan binalarda uygulamalar daha anlaşılır olmalı. Mevcut bir binada bazı bağımsız bölümlerin iskanı var bazılarının iskanının olmaması tereddütler yaratmakta ve bu konunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
6. Yapı kayıt belgesi ile kat mülkiyetine dönüştürme arasındaki belirsizlik tarihi net bir tarih olarak belirtilmeli.
7. Bir parselde birden çok binanın olması halinde yapı kayıt belgesi alan bina diğer binalardan muvafakatname almadan kat mülkiyetine geçme hakkı tanımalı.
8. Çıkan harç bedellerinin ödenmesi konusunda vatandaşlara taksitli ödeme imkanı sağlanması ve banka kredi faizlerinin yüksek olması.
9. Boğaziçi ön görünümdeki olan binalara belirli bir mesafe şartının olmaması nedeni ile binlerce bina başvurmamakta.
10. Yapı kayıt belgesi olan binaların kentsel dönüşümde nasıl bir avantajının olduğu daha anlaşılır hale getirilmediği için vatandaşlar tereddüt ediyor.
11. Yapı kayıt belgesi almayan bina için yapının son bulduğu sonra ne tür bir uygulamaya tabi tutulacağının bilinmemesi tereddüt yaratıyor ve bunun bunun aydınlatılması gerekiyor.
Mimar Nihat Şen’den İmar Barışı’nı sonuca götürecek 11 öneri